Het is je vast niet ontgaan. De Hoge Raad heeft vrijdag 24 maart 2023 geoordeeld: de maaltijdbezorgers van Deliveroo zijn werknemers. Voor de beoordeling van de vraag of sprake is van een arbeidsovereenkomst zijn en blijven alle omstandigheden van het geval van belang. Dat is niet nieuw, maar de uitspraak geeft wel handvatten bij de beoordeling van de vraag of een ‘werkende’ een opdrachtnemer (zzp’er) of werknemer is.
Handvatten bij het beoordelen of sprake is van een arbeidsovereenkomst
Om te beoordelen of sprake is van een arbeidsovereenkomst doorloop je twee stappen:
Stap 1: Wat zijn de overeengekomen rechten en plichten?
De eerste stap is vaststellen welke rechten en plichten partijen zijn overeengekomen. Bij deze stap beoordeel je welke betekenis partijen aan de tekst van hun overeenkomst gaven en wat zij mede op basis van die tekst over en weer van elkaar mochten verwachten (zie de uitspraak van de Hoge Raad van 6 november 2020).
Stap 2: Voldoet de omschrijving van de arbeidsovereenkomst aan artikel 7:610 BW?
In de tweede stap beoordeel je of de rechten en plichten, die in de eerste stap zijn vastgesteld, voldoen aan de omschrijving van artikel 7:610 BW. Daarin staat de definitie van de arbeidsovereenkomst omschreven: i. verrichten van arbeid, ii. in dienst van de werkgever (gezag), iii. tegen betaling van loon. Wanneer aan al deze drie factoren is voldaan, is sprake van een arbeidsovereenkomst, zélfs wanneer partijen nooit de bedoeling hebben gehad een arbeidsovereenkomst te sluiten.
Omstandigheden van het geval
Voor de beoordeling in de tweede stap zijn alle omstandigheden van het geval van belang. Die omstandigheden moeten in onderlinge samenhang (holistisch) worden beoordeeld. Volgens de Hoge Raad kúnnen onder meer de volgende omstandigheden van belang zijn:
- de aard en duur van de werkzaamheden
- de wijze waarop de werkzaamheden en werktijden worden bepaald
- de inbedding van het werk en werkende in de bedrijfsvoering
- het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren
- de wijze waarop overeenkomst tot stand is gekomen
- de hoogte van de beloning, en de wijze waarop de beloning wordt bepaald en uitgekeerd
- of de werkende een commercieel risico loopt, en of de werkende zich als ondernemer gedraagt of kan gedragen, bijvoorbeeld op het gebied van: i. verwerven van reputatie, ii. acquisitie, iii. fiscale behandeling, iv. het aantal opdrachtgevers en v. de duur van de opdracht(en).
De Hoge Raad heeft expliciet benadrukt dat deelaspecten niet afzonderlijk doorslaggevend zijn bij de beoordeling in de tweede stap. Zo kan een arbeidsovereenkomst bestaan, zélfs in de volgende gevallen:
Vrijheid om op het werk te verschijnen
De werkende kan vrij bepalen of hij al dan niet op het werk verschijnt en/of bepaalde opdrachten accepteert. Deze vrijheid aan de kant van de werkende staat niet in de weg aan het aannemen van een gezagsverhouding (in de zin van artikel 7:610 BW);
Vrijheid om te kiezen voor vervanging
De werkende mag zich vrij laten vervangen en hoeft de arbeid dus niet persoonlijk te verrichten. Deze vrijheid staat niet in de weg aan het aannemen van het feit dat arbeid wordt verricht in de zin van artikel 7:610 BW.
Lessen uit de Deliveroo-uitspraak
Hoe men in de praktijk werkt, is en blijft van doorslaggevend belang bij de vraag of sprake is van een arbeidsovereenkomst. De tekst van de overeenkomst en bepaalde clausules daarin zijn niet doorslaggevend.
Per geval moet worden beoordeeld of de wijze waarop een werkende diens werkzaamheden uitvoert voldoende verschilt van werknemers om de werkende als zzp’er aan te kunnen merken. Een startpunt van die beoordeling kan zijn:
- het beoordelen van de vraag of de werkende zich als ondernemer gedraagt én;
- of de werkende andere werkzaamheden uitvoert dan de werknemers van de betrokken opdrachtgever/werkgever.
Meer weten over de verschillen tussen het werken met werknemers en opdrachtnemers (zzp’ers of contractors)? Bel of mail mij gerust voor een vrijblijvend gesprek.
Meer weten over arbeidsrecht?
Voor het succes van je onderneming zijn goede medewerkers van grote waarde. De manier waarop je de arbeidsverhoudingen met je medewerkers vormgeeft, staat geregeld ter discussie door veranderingen in de regelgeving en rechtspraak, maar ook door economische en technologische ontwikkelingen. Ons Employment team zorgt ervoor dat jouw organisatie optimaal gebruik maakt van de mogelijkheden die het arbeidsrecht biedt én de eventuele risico’s beperkt die deze met zich meebrengen.
Auteur
Mark van Benthem is gespecialiseerd in het arbeidsrecht en medezeggenschapsrecht en staat voornamelijk (inter)nationale ondernemingen, bestuurders en ondernemingsraden bij.
