Op 20 september 2024 heeft de Hoge Raad bepaald dat de klachtplicht in beginsel van toepassing is op alle verbintenissen, dus ook op loonvorderingen en andere aanspraken uit een arbeidsovereenkomst. Wat betekent dit precies en welke gevolgen heeft dit voor jou als werkgever?
HR 20 september 2024: ECLI:NL:HR:2024:1278 en ECLI:NL:HR:2024:1281
Wat speelde er in deze twee zaken?
Twee werknemers treden in 2011 in dienst bij een café in Amsterdam. In 2018 gaan zij uit dienst en dan stellen zij een loonvordering in voor onbetaalde overuren: na sluitingstijd zouden zij telkens een uur extra hebben moeten werken om op te ruimen. Hebben zij nog recht op nabetaling van deze overuren, of hadden zij eerder bij hun werkgever moeten klagen?
Wat is een klachtplicht?
De klachtplicht is een wettelijke verplichting voor een schuldeiser om binnen een redelijke termijn te klagen als hij ontdekt of had moeten ontdekken dat een prestatie gebrekkig is. Deze klachtplicht beschermt de schuldenaar tegen late en daardoor moeilijk te controleren klachten.
In het verleden werd de klachtplicht soms ten onrechte beperkt tot alleen het kijken naar hoe veel tijd er was verstreken, vaak met een termijn van twee maanden als richtlijn. Tegenwoordig wordt bij het beoordelen van een beroep op de klachtplicht gekeken naar een combinatie van verschillende factoren.
Welke factoren spelen volgens de Hoge Raad een rol bij de beoordeling van de klachtplicht?
Om te beoordelen of de klachtplicht van toepassing is, moet rekening worden gehouden met zowel de positie van de schuldeiser als die van de schuldenaar. Dit moet worden beoordeeld in het kader van alle omstandigheden van het geval. Volgens de Hoge Raad spelen de volgende factoren een rol:
- De aard en de inhoud van de rechtsverhouding: hoe is de relatie tussen partijen geregeld in de arbeidsovereenkomst of andere verbintenis? Dit verwijst naar de specifieke relatie tussen partijen. In arbeidsverhoudingen wordt vaak rekening gehouden met ongelijkheidscompensatie en de bescherming van de werknemer.
- De aard en de inhoud van de prestatie: waartoe zijn partijen verplicht op grond van de overeenkomst? Denk hierbij aan het verrichten van arbeid en het betalen van loon.
- Het gestelde gebrek in de prestatie: er moet worden vastgesteld of er helemaal niet is gepresteerd, of dat er ‘niet goed’ is gepresteerd. In het laatste geval is sprake van een gebrek. Alleen in dat geval geldt de klachtplicht. De Hoge Raad bepaalt dat het niet volledig uitbetalen van loon of overwerkvergoeding niet automatisch betekent dat er helemaal geen prestatie is geleverd. Of er in een concreet geval deels of helemaal niet is gepresteerd, hangt af van de omstandigheden.
- De onderzoeksplicht en tijdsverloop: de rechter moet rekening houden met zowel de positie van de schuldeiser (werknemer) als die van de schuldenaar (werkgever).
-
- Voor de schuldeiser heeft te laat klagen grote gevolgen: hij verliest dan al zijn rechten, en kan geen herstel of schadevergoeding meer vorderen.
- Ook de schuldenaar kan last hebben van een late klacht: hij beschikt niet meer over bewijsmateriaal of kan zijn gebrekkige prestatie niet meer herstellen.
De Hoge Raad verwijst de twee zaken naar het Gerechtshof Den Haag om opnieuw inhoudelijk over de zaak te beslissen. Voor beantwoording van de vraag of het klachtplichtverweer slaagt, moet het Hof ingaan op een aantal stellingen van de werknemers.
- Zo hebben de werknemers aangevoerd, dat niet van hen kon worden verlangd dat zij maandelijks zouden klagen over het vermoeden dat de CAO werd overtreden. Hiermee zetten zij immers hun arbeidsrelatie op het spel.
- Ook moet het Hof beoordelen of de werkgever zo’n intimiderende houding innam, dat het logisch is dat de werknemers pas tegen de einde van hun dienstverband met behulp van de FNV zijn gaan verdiepen in hun rechten.
- Om te bepalen of de werkgever nadeel ondervindt van de late klacht, is van belang dat de werkgever op grond van de CAO en de Arbeidstijdenwet verplicht was werkuren te registreren. Dat heeft de werkgever niet gedaan. Als de werkgever dit wel had gedaan, had hij ook bij een late klacht nog kunnen controleren of de claim van de werknemers klopte.
Conclusie
De Hoge Raad heeft op 20 september 2024 bevestigd dat de klachtplicht van toepassing is op alle verbintenissen. De klachtplicht geldt ook voor arbeidsovereenkomsten en een vordering tot betaling van loon. Als de werknemer te lang wacht met het indienen van een klacht kan hij – afhankelijk van de omstandigheden van het geval – zijn rechten verliezen.
Meer weten over arbeidsrecht?
Voor het succes van je onderneming zijn goede medewerkers van grote waarde. De manier waarop je de arbeidsverhoudingen met je medewerkers vormgeeft, staat geregeld ter discussie door veranderingen in de regelgeving en rechtspraak, maar ook door economische en technologische ontwikkelingen. Ons Employment team zorgt ervoor dat jouw organisatie optimaal gebruik maakt van de mogelijkheden die het arbeidsrecht biedt én de eventuele risico’s beperkt die deze met zich meebrengen.
Auteur
Sjoerd Aelen maakt sinds 2022 deel uit van het team Corporate. Hij houdt zich als advocaat bezig met alle aspecten van het ondernemingsrecht. Hij is praktisch ingesteld en gaat graag nieuwe uitdagingen aan. Sjoerd is in maart 2023 gestart met de beroepsopleiding advocatuur.
