Op 26 april 2024 heeft de Hoge Raad bepaald dat de klachtplicht niet van toepassing is indien een rechtspersoon haar eigen bestuurder aansprakelijk wil stellen. Wat betekent dit precies en welke gevolgen kan dit hebben voor je bedrijf en als bestuurder?
HR 26 april 2024: ECLI:NL:HR:2024:673
Wat is een klachtplicht?
De klachtplicht is een wettelijke verplichting voor een schuldeiser om binnen een redelijke termijn te klagen als hij ontdekt dat een prestatie gebrekkig is, bijvoorbeeld wanneer hij iets heeft gekocht waaraan gebreken kleven. Het doel van de klachtplicht is om de schuldenaar te beschermen tegen late en daardoor moeilijk te controleren klachten.
Wat is interne bestuurdersaansprakelijkheid?
De bestuurder van een rechtspersoon is verplicht om zijn bestuurstaak behoorlijk te vervullen. Als een bestuurder zijn taak niet naar behoren uitvoert en hem hiervan een ernstig verwijt kan worden gemaakt, dan kan de rechtspersoon hem hiervoor aansprakelijk stellen. Dit wordt interne bestuurdersaansprakelijkheid genoemd.
Waarom geen klachtplicht bij interne bestuurdersaansprakelijkheid?
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de klachtplicht niet geldt voor interne bestuurdersaansprakelijkheid. Dit betekent dat de rechtspersoon niet eerst hoeft te klagen bij de bestuurder over diens functioneren voordat hij de bestuurder aansprakelijk kan stellen. En anderzijds kan een bestuurder bestuurdersaansprakelijkheid niet ontlopen door te beargumenteren dat niet tijdig over zijn handelen is geklaagd. De Hoge Raad geeft twee belangrijke redenen waarom de klachtplicht niet geldt bij interne bestuurdersaansprakelijkheid:
- Specifieke rechtsverhouding: de bestuurder wordt met zijn benoeming niet contractueel, maar op basis van de wet verplicht om zijn taak behoorlijk te vervullen. Het toepassen van de klachtplicht is daarbij niet passend omdat de klachtplicht is bedoeld voor contractuele verplichtingen.
- Praktische overwegingen: Als de klachtplicht wel zou gelden, zou dit kunnen leiden tot onwerkbare situaties. Een bestuurder zou in theorie namens de rechtspersoon bij zichzelf moeten klagen over zijn eigen onbehoorlijke taakvervulling. Ook kan een klachtplicht de collegiale verhoudingen binnen het bestuur verstoren: medebestuurders moeten elkaar in dat geval verplicht aanspreken op een onbehoorlijke taakvervulling. Als dit niet wordt gedaan kan dit er immers toe leiden dat de bestuurder die zijn taak onbehoorlijk vervult aansprakelijkheid ontloopt middels een beroep op de klachtplicht.
Een voorbeeld ter Illustratie
Stel dat een bestuurder, zonder voorafgaande goedkeuring van het bestuur (en raad van commissarissen), een risicovolle investering doet die uiteindelijk leidt tot een aanzienlijk financieel verlies voor de rechtspersoon. Volgens de uitspraak van de Hoge Raad hoeft de rechtspersoon niet eerst een klacht in te dienen over deze actie. In plaats daarvan kan de rechtspersoon direct stappen ondernemen om de bestuurder aansprakelijk te stellen voor zijn onbehoorlijke bestuur. Dit betekent dat de rechtspersoon snel kan reageren om verdere schade te voorkomen en de bestuurder direct kan aanspreken op zijn onverantwoorde handelen. Het belang van de vennootschap wordt hiermee gediend.
Conclusie
Ondernemen is risico lopen. Er moet ruimte blijven voor creativiteit, vernuft en durf. Een grens wordt bereikt wanneer onverantwoordelijke risico’s worden genomen; dan bestaat een aansprakelijkheidsrisico voor bestuurders. Een beroep op de klachtplicht is in dat geval niet mogelijk. Dit benadrukt niet alleen de verantwoordelijkheid van bestuurders, maar zorgt er ook voor dat rechtspersonen adequaat kunnen handelen om hun belangen te beschermen. In zulke gevallen staan de specialisten van Ekelmans Advocaten klaar om je met raad en daad bij te staan.
Meer weten over bestuurdersaansprakelijkheid?
Als bestuurder wordt er veel van u verwacht. De algemene leiding van de onderneming, de economische strategie en de financiële gezondheid rusten op uw schouders. U staat voor uw onderneming. Maar soms kan het tij zich tegen u keren. Wanneer u als bestuurder van een rechtspersoon aansprakelijk wordt gesteld, kunnen de gevolgen groot zijn.
Onze advocaten bestuurdersaansprakelijkheid adviseren u als u aansprakelijk bent gesteld, maar juist ook in situaties waarin een persoonlijke aansprakelijkheid dreigt. Ook kunnen wij u adviseren over eventuele posities en claims ten opzichte van (andere) individuele bestuurders.
Auteur
Sjoerd Aelen maakt sinds 2022 deel uit van het team Corporate. Hij houdt zich als advocaat bezig met alle aspecten van het ondernemingsrecht. Hij is praktisch ingesteld en gaat graag nieuwe uitdagingen aan. Sjoerd is in maart 2023 gestart met de beroepsopleiding advocatuur.
