Bijna ieder langlopend contract mag worden opgezegd. Hoe dat moet, staat meestal in het contract. Maar dat is niet het hele verhaal: de rechter kan aanvullende eisen stellen. Deze zaak gaat over de opzegging van een franchise-contract door Leen Bakker. Volgens het hof had Leen Bakker bij de opzegging een vergoeding moeten aanbieden aan de franchisenemer. Dat was niet gebeurd. Wél had Leen Bakker een veel langere opzegtermijn gehanteerd. Is de opzegging geldig? Of moet er opnieuw worden opgezegd?
HR 29-11-2024 (Leen Bakker), ECLI:NL:HR:2024:1709, Hoge Raad, 23/01896
Meestal regelt een contract hoe er mag worden opgezegd: welke termijn geldt er en is een (zwaarwegende) reden nodig voor opzegging?
Volgens vaste rechtspraak van de HR vertelt zo’n contract vaak niet het hele verhaal. Er kunnen extra eisen gelden, wanneer de rechter dat redelijk acht. Zo kan de rechter oordelen dat er bij de opzegging een (schade)vergoeding aangeboden had moeten worden. Is de hele opzegging geldig als dat niet is gebeurd?
Casus: Leen Bakker
De casus gaat over deze bekende winkelketen. Leen Bakker sluit in 1995 met een ondernemer een franchiseovereenkomst. Ook sluiten zij een huurovereenkomst. Het franchisecontract regelt de opzegging: Leen Bakker mag schriftelijk opzeggen als voortzetting in redelijkheid niet van haar kan worden gevergd. Voor Leen Bakker geldt een opzegtermijn van 13 maanden.
In juli 2020 kondigt Leen Bakker aan te gaan stoppen met de franchiseformule. Zij wil de winkels in eigen beheer gaan exploiteren. Leen Bakker zegt op tegen juli 2023. In december 2020 volgt een voorstel tot overname van het filiaal tegen een vergoeding van € 40.000.
Rechtbank & Hof
De ondernemer stapt naar de rechter. Volgens hem is de opzegging ongeldig, of Leen Bakker moet hem een vergoeding betalen.
De Rb. wijst zijn vorderingen af.
Het hof geeft de ondernemer wél deels gelijk. Volgens het hof heeft Leen Bakker zich aan de overeenkomst gehouden. Toch is voor het hof de opzegging zónder (passend) aanbod tot schadevergoeding “onaanvaardbaar”. Maar dát Leen Bakker heeft opgezegd, acht het hof “niet onaanvaardbaar”. In de schadestaat moet een vergoeding worden bepaald.
Het cassatieberoep van de ondernemer
De ondernemer gaat in cassatie. Volgens hem valt geen chocola te maken van het oordeel van het hof: als een opzegging zónder aanbod tot vergoeding “onaanvaardbaar” is, dan is de opzegging ongeldig – zo stelt de ondernemer.
Opzegging van een duurovereenkomst & art. 6:248 BW
De HR herhaalt vaste rechtspraak over opzegging van een duurovereenkomst (HR 2-2-2018 (Goglio), HR:2018:141):
- Kent de duurovereenkomst een regeling voor opzegging? Ja, dan is het contract in principe opzegbaar conform het contract.
- Als de wet en het contract daarvoor ruimte laten, kunnen de redelijkheid en billijkheid (art. 6:248 lid 1) aanvullende eisen stellen:
- opzegging vereist voldoende zwaarwegende grond;
- langere opzegtermijn; en/of
- aanbod tot (schade)vergoeding
- Een opzegging kan ook in zijn geheel onaanvaardbaar zijn (art. 6:248 lid 2).
Wat als ten onrechte geen vergoeding is aangeboden?
De Hoge Raad verduidelijkt dat als art. 6:248 lid 1 BW een aanbod tot (schade)vergoeding eist, de opzegging wél geldig is als dit aanbod ontbreekt.
Wél kan het achterwege laten van dit aanbod, er voor zorgen dat de opzeggende partij een hógere vergoeding moet betalen. Er sluipt dan dus een ‘punitief element’ in.
Onder omstandigheden kan het ontbreken van een vergoeding bij de opzegging, onaanvaardbaar zijn. De rechter past dan art. 6:248 lid 2 BW toe: dan is opzegging zelf niet-geldig. Dit is een hoge drempel en een rechter moet altijd terughoudend zijn met lid 2.
Tot slot ‘legt’ de HR ‘uit’ wat het hof heeft bedoeld met zijn uitspraak tussen Leen Bakker en de ondernemer. Volgens de HR heeft het hof art. 6:248 lid 1 toegepast: de opzegging is dus geldig. In de schadestaat moet nog de hoogte van de vergoeding worden bepaald.
Hoe hoog is de vergoeding bij een langere opzegtermijn…
In dit geval was de ondernemer al 36 maanden vóór het contract eindigde daarvan op de hoogte. Volgens Leen Bakker wist de ondernemer dat 23 maanden éérder dat zijn contract voorschrijft. Volgens Leen Bakker was de ondernemer hierdoor al voldoende gecompenseerd. Volgens het hof, vormt dat in dit geval geen voldoende compensatie voor de opzegging.
De HR laat dat oordeel in stand: ook als de opzeggende partij een veel langere opzegtermijn hanteert, kán aanspraak op een vergoeding bestaan. Die kan lager uitvallen, omdat de opgezegde partij langer de mogelijkheid had zijn bedrijfsvoering aan te passen. Of dat zo is, hangt af van alle omstandigheden van het geval.
Webinar Jurisprudentie Hoge Raad ondernemingsrecht
Afgelopen vrijdag 6 december bespraken onze cassatieadvocaten David De Knijff en Marieke van der Keur deze uitspraak en andere interessante jurisprudentie tijdens een webinar ‘Hoge Raad ondernemingsrecht’ van de Academie voor de Rechtspraktijk. Het is mogelijk om dit webinar terug te kijken.
Meer weten over cassatie?
Voert u een procedure in hoger beroep en verwacht u dat de zaak bij de Hoge Raad zal komen? Dan is het slim om nu alvast advies in te winnen bij een cassatie-advocaat over uw kans van slagen als u uw zaak voorlegt aan de Hoge Raad.
Ekelmans Advocaten heeft een hoog aangeschreven cassatiepraktijk. De betrokkenheid van onze advocaten leidt geregeld tot belangwekkende arresten van de Hoge Raad.
Onze advocaten Cassatie en Expert Litigation zijn procesrechtelijke experts, die de grote lijnen inzichtelijk maken en in de finesses scherpte brengen.
We verzenden ook een nieuwsbrief Civiele Procespraktijk naar onze contacten. Interesse? Dan ontvangen we graag uw inschrijving.
Marieke van der Keur is een ervaren cassatieadvocaat. Daarnaast staat zij advocaten bij in beroepsaansprakelijkheidszaken. Ook adviseert zij advocaten als ‘lawyer-to-lawyer’, bijvoorbeeld in complexe of principiële zaken waarin partijen tijdig op een cassatie willen voorsorteren.
